αμυγδαλές

Λεμφικά όργανα που αποτελούνται από λεμφοζίδια όμοια με αυτά των λεμφαδένων·οι σπουδαιότερες κατασκευές του τύπου αυτού είναι εκείνες που περιβάλλουν το αρχικό τμήμα των αεροφόρων οδών και σε αυτές αναφέρεται συχνότερα o όρος α. Ο βλεννογόνος του φάρυγγα είναι πράγματι πλούσιος σε λεμφικό ιστό, που σε μερικά σημεία σχηματίζει χαρακτηριστικές συσσωρεύσεις. Από αυτές, οι μεγαλύτερες είναι οι παρίσθμιες α., που βρίσκονται στα πλάγια της εισόδου του φάρυγγα, ανά μία στον τριγωνικό χώρο που σχηματίζεται μεταξύ της εμπρός και της πίσω καμάρας·άλλες συσσωρεύσεις λεμφικού ιστού βρίσκονται γύρω από τα στόμια των ακουστικών ή ευσταχιανών σαλπίγγων (σαλπιγγικές α.), στο πάνω και πίσω τμήμα του φάρυγγα (φαρυγγική α.), στη βάση της γλώσσας (γλωσσική α.). Οι παρίσθμιες α., οι σαλπιγγικές, μαζί με τη φαρυγγική και τη γλωσσική, σχηματίζουν τον αποκαλούμενο λεμφικό δακτύλιο του Βαλντέγιερ, στον οποίο αποδίδεται μεγάλη ικανότητα άμυνας εναντίον των μολυσματικών παραγόντων που εισέρχονται από τη ρινική και τη στοματική οδό. Σε μερικά άτομα λεμφικής κράσης, για παράδειγμα, οι α. είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες·η υπερτροφία του λεμφικού ιστού του ρινοφάρυγγα (αδενοειδείς εκβλαστήσεις) βρίσκεται στη βάση των χαρακτηριστικών παθολογικών εκδηλώσεων αυτών των ατόμων. Οι παθήσεις των α. είναι σε μεγάλο μέρος φλεγμονώδους φύσης. Οι οξείες αμυγδαλίτιδες μαζί με τις φαρυγγίτιδες αποτελούν την κοινότατη κλινική εικόνα της κυνάγχης· οι πιο συχνοί τύποι αμυγδαλίτιδας είναι η καταρροϊκή και η πυώδης (η τελευταία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση βυσμάτων πύου πάνω στην επιφάνεια των α.)· όχι σπάνια –ιδιαίτερα μάλιστα πριν από την εμφάνιση των αντιβιοτικών– σχηματίζονται αποστήματα ενδο- και οπισθο- αμυγδαλικά. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι χρόνιες αμυγδαλίτιδες, που εκτός του ότι προκαλούν δυσάρεστες τοπικές και γενικές ενοχλήσεις, μπορεί να αποτελούν την αφετηρία ευρύτερης πάθησης, είτε με μικροβιακή μετάσταση είτε με αντιγονικές επιδράσεις. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση ο οργανισμός ευαισθητοποιείται από τα μικρόβια ή τις τοξίνες τους, που κατακρατούνται σε μια χρόνια λοιμώδη εστία. Η κατά καιρούς είσοδος στην κυκλοφορία αυτών των μικροβίων ή των τοξινών τους, ή η άφιξη από το εξωτερικό περιβάλλον όμοιων μικροβίων, μπορεί να προκαλέσει την εκδήλωση νοσήματος σε ανώμαλη ανοσοβιολογική αντίδραση· αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στον ρευματικό πυρετό και στη σπειραματονεφρίτιδα. Αυτές οι λοιμώδεις εστίες συχνά αντιπροσωπεύονται από τις χρόνιες αμυγδαλίτιδες. Η υπερβολική υπερτροφία των α. και η χρόνια λοίμωξή τους, η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί από τη φαρμακευτική αγωγή, είναι οι συχνότερες ενδείξεις χειρουργικής αφαίρεσης των α., που κρίνεται πλέον αναγκαία. Φάρυγγας και λάρυγγας ανοιγμένοι από το πίσω τοίχωμα, έτσι ώστε να είναι ορατός ο λεμφικός δακτύλιος: 1) υπερώα 2) σταφυλή 3) γλώσσα 4) παρίσθμιος αμυγδαλή 5) γλωσσική αμυγδαλή 6) φαρυγγική αμυγδαλή 7) ρινικό διάφραγμα 8) ρινικές χοάνες 9) σαλπιγγική αμυγδαλή 10) λεμφοζίδια 11) επιγλωττίδα 12) λαρυγγική αμυγδαλή 13) φωνητικές χορδές.

* * *

Ιατρ.

πολύ σημαντικά λεμφαδενοειδή όργανα στην περιοχή τού άνω στομίου τού φάρυγγα. Συνήθως χαρακτηρίζονται ως αμυγδαλές αυτές που είναι στα δύο πλάγια τού ισθμού τού φάρυγγα, δηλ. οι παρίσθμιες ή αντιάδες.

[ΕΤΥΜΟΛ. < amygdala, νεολατιν. επιστημον. όρος < λατ. amygdala «αμύγδαλο, αμυγδαλιά» < αρχ. ἀμυγδάλη «αμύγδαλο» (από το σχήμα τών οργάνων αυτών, που μοιάζουν με αμύγδαλο)].